Wat is HPPD?

door | 9 jun 2023 | Plant medicijnen, Integratie, Microdosing

Soms blijven mensen lang na een psychedelische reis last houden van verstoringen binnen hun gezichtsveld. Of andere vage klachten die met hun zintuigen te maken hebben. Hier is een naam voor; Hallucinogen Persisting Perception Disorder (HPPD). Bijna altijd verdwijnen klachten na gebruik, het komt weinig voor, helemaal als je aan microdosing doet, maar wel goed om alle risico’s en voordelen te kennen, ze tegen elkaar af te wegen en goed voorbereid en met mate de middelen te gebruiken.

Wat is HPPD?

HPPD is de naam van een verzameling klachten. Deze klachten ontstaan wanneer iemand een psychedelicum/drug heeft gebruikt die effect heeft op de “waarneming” van een persoon in de brede zin van het woord: alles wat iemand proeft, voelt, hoort, ruikt en ziet. HPPD heeft meestal effect op wat iemand ziet. Deze klachten houden soms weken, maanden of zelfs jaren aan.

Het lijkt bij HPPD alsof er een stukje van de effecten blijft hangen terwijl het middel is uitgewerkt. HPPD kan voorkomen na het gebruik van klassieke psychedelica, zoals bijvoorbeeld LSD, 2C-B , ayahuasca of paddo’s/truffels. Ook hebben mensen wel eens last van klachten na het gebruik van XTC/MDMA, cannabis of ketamine. HPPD na alleen microdosing komt nauwelijks voor. Maar toch ook goed om de aanbevolen stopdagen en -pauzes tussen cycli in acht te nemen.

Twee types HPPD

We onderscheiden 2 types HPPD.
Het eerste (HPPD I) gaat gepaard met ‘flashbacks’ die ook weer over gaan en komt naar schatting voor bij ongeveer 5% van de regelmatige psychedelische gebruikers.
Type 2 (HPPD II) omvat chronische, intense, toenemende en afnemende visuele stoornissen gedurende maanden tot jaren die leiden tot aanzienlijk leed of disfunctioneren. Deze vorm van HPPD komt naar schatting voor bij ongeveer 1 op de 50.000 psychedelische gebruikers.
Volgens de DSM-5 zijn er  drie criteria die worden gebruikt om vast te stellen of iemand HPPD heeft:
– Iemand ervaart na stopzetting van het gebruik van het hallucinogeen opnieuw de perceptuele symptomen van tijdens de inname.
– Iemand heeft erg veel last van deze perceptuele symptomen om normaal door het leven te gaan.

– De klachten komen niet door iets anders, bijvoorbeeld door een psychische of lichamelijke ziekte.

Andere symptomen

In de DSM-5 komen voornamelijk veranderingen in het gezichtsvermogen voor, terwijl veel mensen ook veranderingen in andere zintuigen ervaren, maar ook verstoringen van de tijd en vervormingen van hun subjectieve ervaring. Wie weet worden deze andere zintuigelijke waarnemingen in de toekomst ook opgenomen in de DSM-5.  In onderstaande tabel vind je symptomen terug uit de DSM-5, maar ook andere gerapporteerde symptomen.

Sommige verschijnselen komen vaker voor of zijn zelfs uniek voor bepaalde psychedelica. Zo wordt tinnitus vermeld bij geïnhaleerde DMT en ‘reactivaties’ bij 5-MeO-DMT (vooral bij hoge doses via inhalatie). Mensen melden ook andere energetische verschijnselen die de westerse wetenschappen niet herkennen of niet goed begrijpen (bijv. Kundalini-ontwaken).

Derealisatie en depersonalisatie

Bij twee van deze wil ik nog even wat langer stilstaan omdat ze ook vaak voorkomen. Bij derealisatie voelen de wereld en de mensen om je heen vreemd en anders dan normaal. Mensen of spullen lijken niet echt, of vervormd. Het voelt alsof je droomt en alles langs je heen gaat. De wereld kan net een film lijken.
Bij depersonalisatie voelen je eigen lichaam, gevoel of gedragingen vreemd aan. Je lijkt jezelf niet echt meer te zijn. Als je jezelf hoort praten kan het lijken alsof je een vreemde hoort praten. Mensen beschrijven het wel eens alsof ze zich een robot voelen.
Maar ook mensen die geen psychedelica gebruiken kunnen dit soort klachten ervaren. Wel is het zo dat ze vaker voorkomen bij mensen met psychische klachten. Meestal duren de derealisatie/depersonalisatie maar kort. Je kunt het zien als een soort beschermingsmechanisme van het lichaam tegen heftige angst of stress om de klachten minder door te laten dringen.

Soms blijven de klachten van derealisatie en depersonalisatie langer bestaan, zijn ze heel heftig en hebben mensen ook nog andere symptomen zoals emotionele afvlakking en verminderde concentratie en geheugenproblemen. We noemen dat dan “depersonalisatie stoornis” afgekort DPS. Dit kan samengaan met HPPD.

Hoe vaak komt dit voor?

Hoewel HPPD zeldzaam is, ervaren veel mensen wel een of meerdere fenomenen na het gebruik van psychedelica. Meestal zijn deze onschuldig. Uit een online-enquête onder meer dan tweeduizend psychedelische gebruikers bleek bijvoorbeeld dat 24% constant of bijna constant ten minste één drugsvrije visuele afwijking rapporteerde. In dezelfde enquête vond 4% de ervaringen erg genoeg om behandeling te overwegen, maar slechts 1% zocht behandeling. Een ander onderzoek met LSD, MDMA en psilocybine waarbij in totaal 142 deelnemers betrokken waren, wees uit dat 9,1% terugkerende drugsachtige ervaringen meldde die overwegend mild waren. Twee van de 13 die melding maakten van terugkerende drugsachtige ervaringen, vonden ze verontrustend, hoewel ze spontaan verdwenen. Eén rapporteerde gedurende 7 maanden plezierige, terugkerende drugsachtige ervaringen.

Het lijkt er dus op dat deze verschijnselen na het gebruik van psychedelica vaak voorkomen. Ongeveer 1 op de 11 personen ervaart zo’n verschijnsel na het gebruik van psychedelica. Meestal wordt het als neutraal of aangenaam ervaren. En in enkele gevallen niet. Dit komt het vaakst voor bij het regelmatig gebruik van psychedelica of het gelijktijdig gebruik van meerdere psychedelica. Er zijn helaas geen gegevens over microdosing en HPPD. Maar hieruit valt op te maken dat je ook beter kunt matigen met microdosing. En misschien ook niet teveel middelen tegelijk gebruikt.

Wat veroorzaakt HPPD?

We weten het niet helemaal zeker wat HPPD veroorzaakt, maar er zijn een aantal theorieën. Tijdens EEG’s zie je veranderingen in EEG-patronen die zowel bij inname van psychedelica als bij personen met HPPD is waargenomen. Dit kan duiden op veranderingen in het centrale zenuwstelsel die resulteren in een meer chronische vorm van corticale ontremming of hyperexcitabiliteit. Dit kan gebeuren doordat remmende GABA-interneuronen vernietigd zijn of niet goed meer werken en er een teveel aan glutamaat wordt afgegeven. Andere theorieën hebben betrekking op een verslechtering van de laterale geniculaire nucleus (LGN), die zich in de thalamus bevindt en betrokken is bij paden van visuele waarneming.

Een spirituele verklaring zou kunnen liggen in de symbolische betekenis van je klacht. Als je last hebt van je ogen, zou je je kunnen afvragen; ‘wat zie ik nu niet en willen mij ogen mij vertellen met deze klacht?’ Als je last hebt van je gehoor: ‘waar heb ik nog niet voldoende naar geluisterd?’

Tot slot, wil ik jullie nog een theorie presenteren. Soms worden deze verschijnselen gezien als ‘ascentie verschijnselen’. Je zintuigen staan steeds meer open voor hogere frequenties. Het voordeel van deze visie is dat je deze verschijnselen omarmt en je acceptatie waarschijnlijk groter is. En er misschien minder last van ervaart. Op zijn beurt wordt dit ook soms gezien als spirituele bypassing. Je gebruikt dit als excuus om zo je verantwoordelijkheden, wonden of onverwerkte emoties uit de weg te gaan! 

HPPD als ‘Psychedelische PTSS’

Uit een onderzoek onder 19 personen die HPPD ontwikkelden, bleek dat ze allemaal angst- en/of paniekreacties hadden tijdens hun trip waarna de symptomen ontstonden. HPPD-kan daarom misschien worden gezien als een traumareactie, vergelijkbaar met PTSS, of angst die wordt opgeroepen door resterende symptomen van de oorspronkelijke ervaring.

Mensen met psychische klachten meer kans op HPPD

Mensen met meerdere (chronische) psychische aandoeningen zoals depressie, angst of verslavingen, hebben meer kans op HPPD. Maar HPPD kan ook voorkomen bij personen zonder psychische aandoeningen. Symptomen van HPPD kunnen symptomen van angst of depressie vergezellen of verergeren.

Neuroplasticiteit niet goed gegaan?

Psychedelica kunnen neuroplasticiteit stimuleren. Daarmee wordt zowel de aanmaak van nieuwe hersencellen (neuronen) als de aanmaak van nieuwe verbindingen tussen deze neuronen bedoeld. Wat op zich positief is. Deze eigenschappen worden vaak bestudeerd voor therapeutische toepassingen. De hersenen worden opnieuw ‘bedraad’. Wat zou kunnen is dat bij mensen met HPPD de hersenen niet terugkeren naar de staat van voor de inname van het psychedelicum.

Behandeling

Helaas is er nog geen officiële behandeling voor mensen met HPPD. Een behandeling kan gericht zijn op een combinatie van therapie, medicatie en aanpassing van de levensstijl. Acceptance and Commitment Therapy (ACT), mindfulness-meditatie en yoga zijn tools die mensen kunnen gebruiken om de acceptatie van hun klachten te vergroten. Een coach, therapeut of psycholoog kan mensen ook helpen om gezondere denkpatronen en gedrag aan te nemen om eventuele depressieve of angstige klachten te helpen beheersen.
Psychedelische integratiecoaching of -therapie kan mensen met HPPD ook helpen de ervaring die hun stoornis veroorzaakte te begrijpen, opnieuw aan te pakken en te begrijpen.
Soms worden sterke kalmeringsmiddelen voorgeschreven om (sociale) angsten of depressieve klachten te verminderen.
Van veel psychoactieve stoffen die niet hallucinogeen zijn, is gemeld dat ze HPPD soms verergeren.

Wat in ieder geval helpt is sporten, gezond eten, een goede slaap en misschien een goed idee om de plant medicijnen, maar ook alcohol en stimulerende middelen niet meer te gebruiken.

Verdere support

Als jij denkt dat jij dit misschien wel hebt, je bent niet alleen! Je kunt een aantal dingen doen voor support. Zo bestaat er het Landelijk Spreekuur Partydrugs van de Brijder. Daar werkt verslavingsarts Gerard Alderliefste, die gespecialiseerd is in de begeleiding van patiënten met HPPD. Je kunt verder lezen bij het internationale forum voor mensen met HPPD: www.hppdonline.com. Er zijn verschillende Facebookgroepen die support kunnen bieden waaronder deze: HPPD, Depersonalization and Dissociative Disorder Support Group. Verder zou je ook nog kunnen helpen door de online enquête in te vullen van het John Hopkins Instituut. 

Bronnen

* De grootste inspiratie voor dit blog haalde ik uit een artikel van psychiater Ben Malcolm, The Spirit Pharmacist. Ik ben zo vrij geweest, om met zijn toestemming, stukken, waaronder zijn tabel, uit zijn artikel te gebruiken en vrij te vertalen.

Ik ben Alicia Vera Garcia

Als een van de eerste microdosing coaches in Nederland ben ik er voor mensen die uit het hoofd willen komen en meer vanuit het hart willen leven. Hierover schrijf ik ook blogs.